6 Min Read
05093
Bij het beoordelen van de geleidingstijden zijn er drie specifieke geleidingstijden waar we op moeten letten: de PQ-tijd of PR-tijd, de QRS-duur en de QT-tijd of gecorrigeerde QT-tijd. Dan heet het de QTc-tijd. We gaan ze hieronder bespreken.
PR-tijd
Als eerste kijken we naar de PQ-tijd of PR-tijd. De impuls die vanuit de sinusknoop vertrekt legt in deze tijd zijn reis af door de atria om aan te komen in de AV-knoop. Die vertraagt de impuls kort om hem vervolgens door te sturen naar de ventrikels. Dit wordt allemaal gevangen in de PQ-/PR-tijd. Bedenk wel dat het zien van een P-top alleen betekent dat de atria depolariseren en je kunt achterhalen in welke richting ze depolariseren. Dit wil niet direct zeggen dat de impuls vanuit de sinusknoop komt!
Het verschil tussen PQ-tijd en PR-tijd zit hem uiteraard in het complex dat na de P-top volgt. In de normale situatie hebben sommige QRS-complexen helemaal geen Q-golf maar is het bijvoorbeeld een rS-complex. Dan is er uiteraard geen PQ-tijd, maar het komt op hetzelfde neer: de tijdsduur van het versturen van de impuls door de sinusknoop, de atriale depolarisatie en vervolgens het ontvangen, vertragen en doorsturen van de impuls door de AV-knoop.
De PQ-/PR-tijd wordt gemeten van het begin van de P-top tot het begin van het QRS-complex, wat voor morfologie dat dan ook mag hebben. De normale tijd die we willen zien is tussen de 0,12 en 0,20 seconden ofwel 120 en 200 msec. Dat is 3 tot 5 kleine hokjes op het ECG. Nog makkelijker is het om te onthouden dat een normale PQ-tijd binnen één groot hokje valt, want dat duurt 200 msec. Bij een te lange tijd kan er een probleem met de AV-knoop zijn, bij een te korte tijd kan de impuls een andere route hebben afgelegd. Dat kan onschuldig zijn, maar ook ernstig. Daarover volgt later meer, dat is voor nu nog te complex.
QRS-duur
Vervolgens kijken we naar de QRS-duur. Dit is de tijd die de impuls nodig heeft om door het ventriculaire geleidingssysteem te reizen om vervolgens de ventrikels te activeren. Hierin zit dus zowel activatie van het septum als de reis van de impuls door de bundeltakken, waarna de impuls bij de Purkinjevezels eindigt. Deze onderdelen van het geleidingssysteem hebben we behandeld in een video over de anatomie van het geleidingssysteem.
Er bestaat wat discussie over een normale QRS-duur. In principe is een normale QRS-duur kleiner dan 0,08 seconden of 80 msec. Echter is tot maximaal 0,12 seconden of 120 msec ook te accepteren als de morfologie van het QRS-complex normaal is. Een afwijkende morfologie kan wijzen op bijvoorbeeld een bundeltakblok. De morfologie is hierin belangrijk, want waar een normale morfologie tot 120 msec nog normaal is, is een afwijkende morfologie van bijvoorbeeld 105 msec wél afwijkend. De morfologie moet dus worden meegenomen in die overweging.
Een normale QRS-duur is dus in principe <80 msec tot maximaal 120 msec. Dat zijn drie kleine hokjes op het ECG, gekeken van het begin van het QRS-complex tot het einde. Afhankelijk van de morfologie natuurlijk. Zoals je hieronder ziet is de QRS-duur in afleiding II namelijk van begin R tot einde R, in afleiding V1 van begin R tot einde S. Ook andere combinaties zijn mogelijk afhankelijk van de morfologie van het complex.
QT-tijd
Als laatste hebben we de QT-tijd. Deze loopt van het begin van het QRS-complex tot het einde van de T-top. De QT-tijd heeft een directe relatie met de hartfrequentie en wordt dus ook daarvoor gecorrigeerd. Dan noemen we het de QTc-tijd. Wanneer de hartfrequentie toeneemt neemt de QT-tijd namelijk automatisch af. Neemt de frequentie af, dan neemt de QT-tijd toe. Het is daarom niet ‘eerlijk’ om van alleen een QT-tijd uit te gaan. De frequentie moet worden meegenomen in de meting en daarom hebben we de QTc-tijd.
De QT-tijd is heel erg belangrijk. Het beslaat namelijk zowel de depolarisatie als repolarisatie van de ventrikels en tijdens de repolarisatie valt er in de refractaire periode, die we in een vorige video hebben behandeld, een elektrisch kwetsbaar moment. Als er in dat moment een nieuwe impuls komt, bijvoorbeeld door een pacemaker, extrasystole of ongelukkige timing van een defibrillator kan dit een ritmestoornis opwekken die dodelijk kan aflopen. Dit noemen we het R-op-T fenomeen. De nieuwe impuls is dan dus een nieuwe R-top, omdat het een nieuwe depolarisatie is. Wanneer de QT-tijd of QTc toeneemt, neemt ook het risico op R-op-T toe. Daarom moeten we hier goed op letten, omdat onder andere medicatie van invloed kan zijn hierop. Bekend en berucht zijn bijvoorbeeld granisetron en metoclopramide, en die middelen worden over het algemeen veel gebruikt in de ziekenhuizen. Ook haloperidol is een veelvoorkomend risico.
Een normale QTc is voor mannen maximaal 450 msec en voor vrouwen maximaal 460 msec. Voor het berekenen van de QTc zijn verschillende methoden en calculators te gebruiken. Ik zou aanraden om online een calculator op te zoeken omdat het uit je hoofd vrijwel onmogelijk is. Enkele voorbeelden:
- Bazett: QT / √ RR
- Fridericia: QT / RR 1/3
- Framingham: QT + 0.154 (1 – RR)
- Hodges: QT + 1.75 (heart rate – 60)
Wellicht is het handiger om de volgende vuistregel te gebruiken: als het einde van de T-top voor de helft van de R-R interval valt, zit je goed. In onderstaand voorbeeld zie je een QT-tijd aangegeven en daar zie je ook dat dit het geval is. Mocht dat het niet geval zijn is het raadzaam om even de tijd te nemen om de QTc goed uit te rekenen.
Normale geleidingstijden
Daarmee zijn we aan het einde gekomen van de drie geleidingstijden. Hieronder hebben we de normaalwaarden nog eens op een rijtje gezet.
- PQ-/PR-tijd: 120-200 msec
- QRS-duur: 80-120 msec
- QTc-tijd: 350-450 msec (mannen) of 460 msec (vrouwen)
Afsluiting
Mocht je het nu nog lastig vinden, kijk dan naar onderstaande video. Daarin wordt alles nog eens rustig uitgelegd. Veel kijkplezier en vergeet je niet te abonneren op het YouTube-kanaal. Ook zijn we te volgen via LinkedIn en Instagram!
Categorized in:
ECG Beoordelen
Tagged in:
Beoordelen, Geleiding, PQ-tijd, QRS-complex, QT-tijd, Refractaire periode
